Karpatka z domowym budyniem i cukrem pudrem
Karpatka to ciasto, które zna każdy, kto wychował się w Polsce. Charakteryzuje je lekkie, wyrośnięte ciasto i gładki, słodki krem budyniowy. Nazwa pochodzi od jego wyglądu. Ciasto przypomina pofałdowane szczyty Karpat, a oprószone cukrem pudrem wygląda jak góry zasypane śniegiem.
To jedno z tych ciast, które robią wrażenie i to bez wielkiego wysiłku. Ciasto karpatka choć wygląda efektownie, w przygotowaniu jest naprawdę proste. Z naszym przepisem nie musisz się martwić o zakalec czy grudki w kremie.
Połączenie delikatnego, puszystego ciasta z kremowym nadzieniem budyniowym sprawia, że jest to deser uwielbiany przez kolejne pokolenia. Karpatka to ciasto, które zachwyca smakiem i urokiem domowego wypieku. Do przygotowania karpatki potrzebujesz odrobiny czasu i precyzji, ale efekt końcowy wynagradza każde poświęcenie – to prawdziwy symbol tradycyjnej polskiej cukierni w domowym wydaniu.
Przepis na karpatkę
Składniki
Ciasto na karpatkę
- 130 g masła
- 1 szklanka wody
- 1 szklanka mąki
- 5 małych jajek
- 1 łyżeczka proszku do pieczenia
- 2 łyżki płatków migdałów
Krem budyniowy
- 750 ml mleka
- 100 g cukru
- łyżka cukru z prawdziwą wanilią
- 5 żółtek
- 150 g mąki pszennej
- 200 g masła
Dekoracja
- 2 łyżki cukru pudru
Przygotowanie
Przygotowanie ciasta karpatka
Masło umieścić w garnku i podgrzewać na średnim ogniu, aż całkowicie się rozpuści. Następnie dodać wodę i doprowadzić do wrzenia. Do wrzącej mieszanki wsypać mąkę i energicznie mieszać drewnianą łyżką, aż powstanie gęsta, gładka masa, która odchodzi od ścianek garnka. Gotowe ciasto przełożyć do miski i pozostawić do całkowitego ostudzenia.
Do ostudzonego ciasta dodać jajka oraz proszek do pieczenia. Za pomocą miksera miksować składniki, aż powstanie jednolita i gładka masa. Przygotowane ciasto podzielić na dwie równe części.
Piekarnik rozgrzać do 200°C (grzanie góra i dół, bez termoobiegu). Dużą okrągłą formę z odpinanym rantem wyłożyć papierem do pieczenia (przytrzasnąć papier podczas zapinania formy). Boki posmarować masłem, a następnie delikatnie posypać mąką, aby zapobiec przywieraniu. Jedną część ciasta wyłożyć na formę za pomocą łyżki, a następnie rozprowadzić równomiernie płaską łopatką, lub łyżką.
Formę z ciastem wstawić do nagrzanego piekarnika i piec przez 20-25 minut, aż powierzchnia stanie się złocista. W trakcie pieczenia nie otwierać piekarnika, ponieważ ciasto może opaść. Należy kontrolować stopień zarumienienia.
Po upieczeniu wyjąć formę z piekarnika i odczekać kilka minut, aby ciasto lekko ostygło. Następnie delikatnie zdjąć placek z blaszki. Formę dokładnie umyć i osuszyć przed przygotowaniem drugiego placka. Drugą część ciasta przygotować i posypać płatkami migdałów. Piec według tych samych kroków.
Krem karpatka
Do garnka wlać 400 ml mleka i postawić na małym ogniu, aby powoli się podgrzewało.
W międzyczasie w osobnym naczyniu przygotować masę jajeczną. W tym celu zmiksować żółtka z cukrem oraz cukrem waniliowym na puszystą masę. Następnie dodać mąkę pszenną i 350 ml mleka. Całość dokładnie wymieszać, aby uzyskać gładką konsystencję bez grudek.
Gdy mleko w garnku zacznie się gotować, wlać do niego przygotowaną masę jajeczną, cały czas energicznie mieszając, najlepiej drewnianą łyżką lub silikonową, aby zapobiec przypaleniu. Mieszankę gotować na minimalnym ogniu, nie przerywając mieszania. Na początku masa może tworzyć małe grudki, które stopniowo będą się powiększać. Kontynuować gotowanie, aż masa stanie się gęsta i gładka, przypominając konsystencją budyń. Cały proces gotowania powinien zająć około 5 minut. Po osiągnięciu odpowiedniej konsystencji zdjąć garnek z ognia i odstawić budyń do całkowitego przestygnięcia.
Aby przygotować krem do karpatki, należy do przestygniętego budyniu dodać masło. Miękkie masło utrzeć w misce mikserem na puszystą masę. Ważne jest, aby masło było w temperaturze pokojowej, miękkie, ale nie roztopione. Budyń również powinien mieć temperaturę pokojową, aby składniki mogły się łatwo połączyć.
Do utartego masła dodawać budyń partiami, po jednej łyżce na raz, każdorazowo miksując do uzyskania gładkiej konsystencji. Proces ten powtarzać, aż cały budyń zostanie dodany, a masa stanie się jednolita, puszysta i kremowa. Tak przygotowany krem budyniowy nadaje się do przełożenia ciasta.
Upieczony blat ciasta karpatkowego włożyć ponownie do formy, wyłożyć cały krem, wyrównać i przykryć drugim blatem z migdałami. Lekko docisnąć i posypać obficie cukrem pudrem.
Karpatka – tradycja i historia klasycznego polskiego ciasta
Karpatka to jedno z najbardziej rozpoznawalnych ciast w polskiej tradycji cukierniczej. Jej charakterystyczna, nieregularna powierzchnia przypominająca górski krajobraz przyczyniła się do nadania jej nazwy inspirowanej pasmem Karpat. Jest to deser, który od pokoleń gości na polskich stołach, szczególnie przy okazji rodzinnych uroczystości.
Pochodzenie przepisu na karpatkę
Choć dokładne korzenie ciasta karpatka nie są znane, uważa się, że przepis wywodzi się z klasycznej kuchni polskiej, bazującej na cieście parzonym. Podobne receptury były znane już w XIX wieku i czerpały inspirację z kuchni francuskiej, skąd pochodzi ciasto ptysiowe (pâte à choux), używane do przygotowania eklerów czy profiterolek. Jednak Karpatka jest wyjątkowa dzięki swojej dwuwarstwowej strukturze oraz delikatnemu kremowi budyniowemu, który doskonale komponuje się z chrupiącym ciastem.
Kiedy podawano ciasto karpatka?
Karpatka była i nadal jest podawana przy różnych okazjach, szczególnie w czasie świąt, imienin oraz rodzinnych spotkań. W domach naszych babć często pojawiała się jako deser niedzielny lub ciasto na wesela czy chrzciny. W czasach PRL-u karpatka stała się popularnym wypiekiem domowym, głównie ze względu na prostotę składników i łatwość przygotowania w warunkach ograniczonej dostępności produktów.
Legendy i opowieści
Choć karpatka nie jest ciastem o tak bogatej historii jak piernik toruński czy sernik krakowski, istnieją pewne anegdoty związane z jej nazwą. Według jednej z nich nazwa ciasta miała zostać wymyślona przez cukiernika, który zauważył, że jego wypiek po wyjęciu z pieca przypomina nierówności Karpat. Inna opowieść głosi, że karpatka była ulubionym ciastem wędrowców, którzy zatrzymywali się na odpoczynek w górskich schroniskach.
Zobacz inne przepisy
